Συνέντευξη στον Παναγιώτη Κάρδαρη ~
Η Κωνσταντίνα Σταθακοπούλου, ζει και εργάζεται στη Θήβα Βοιωτίας. Θεωρείται ως μια από τις πιο δυνατές πένες στο χώρο της ποίησης, ενώ ποιήματα της έχουν διακριθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.
Η ίδια δε, έχει χαρακτηριστεί ως η ποιήτρια που βλέπει πίσω από τα πέπλα της ύπαρξης και μεταφέρει, προμηθεϊκά, στο κοινό ό,τι ένιωσε, είδε ή άγγιξε.
Κωνσταντίνα, είναι πραγματικά μεγάλη μου χαρά που μου δόθηκε η ευκαιρία να σου θέσω μερικές ερωτήσεις, θεωρώ, ούτως ή άλλως, ότι η ποίησή σου αγγίζει το βάθος και όχι την επιφάνεια, την ψυχή και την καρδιά, και όχι μόνο το σώμα και τις απατηλές αισθήσεις.
Τι ορίζει τον ποιητή, τι είναι αυτό που δίνει εκείνο το απαραίτητο συστατικό στην ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου για να χαρακτηριστεί ποιητής; Άραγε την ανάγκη της ποιητικής έκφρασης την γεννά η μνήμη ή η προσδοκία της εκπλήρωσης μιας ουτοπικής ή μη επιθυμίας;
Δύσκολη η απάντηση, αν υπάρχει. Πολλοί οι ορισμοί και πολλές οι προσεγγίσεις κατά καιρούς για την έννοια του ποιητή και της ποίησης. Κατ’ εμέ, ποιητής είναι εκείνος που περνά τη ζωή του ανιχνεύοντας πίσω απ’ τις λέξεις να ανακαλύψει το άγνωστο του εαυτού του. Πότε με απαλές ιχνηλασίες, πότε με επώδυνες ανασκαφές ψυχής, ο ποιητής αναζητά το επόμενο κομμάτι δρόμου που θα τον οδηγήσει βαθιά μέσα του. Εκεί που κατακάθονται οι φόβοι, οι προσδοκίες, τα όνειρα, τα ανέγγιχτα του. Τώρα από πού απορρέει η έμπνευση… Ίσως είναι ένα συνονθύλευμα απ’ όσα προανέφερες. Ανεκπλήρωτα, ανέφικτα, μνήμες, προσδοκίες, απαρτίζουν ερήμην του ποιητή την έμπνευση.
Ποιο είναι το δικό σου κλειδί έμπνευσης; Τι σε βοηθάει να ντύσεις όσα σκέφτεσαι και νιώθεις με λέξεις, τι είναι εκείνο, τελικά, που σου δίνει ώθηση να γράψεις, και από την άλλη τι θα ήταν εκείνο που θα εγκλώβιζε το ταλέντο σου;
Δεν υπάρχει κάποιο κλειδί που να ανοίγει τις πύλες της έμπνευσης. Συνήθως εκείνη με επισκέπτεται ακάλεστη με την μορφή εικόνων και επιτάσσει με θράσος να τις μεταπλάσω σε λέξεις. Είναι μια μαγική διαδικασία, μια αέναη κίνηση στα έγκατα του νου, τόσο έντονη και κυρίαρχη, που όπου και να βρίσκομαι, όπου και να είμαι, θα πρέπει να υποκύψω για να λυτρωθώ. Κάτι, που μόνον με τις ωδίνες τοκετού μπορώ να το παρομοιάσω. Το χρώμα των εικόνων καθορίζει και το χρώμα των λέξεων κάθε φορά, αυτό και μόνον αυτό. Το αν θα συνεχίσω να γράφω, εξαρτάται απ’ τις επισκέψεις των εικόνων στη σκέψη μου και απ’ την ικανότητα της να τις φιλοξενεί…
Αν θα μπορούσες να ντύσεις, με χρώματα, τον ποιητικό σου λόγο ποια θα ήταν αυτά;
Αν θεωρήσουμε πως το πάθος για γραφή έχει χρώμα, αυτό θα ήταν για μένα το κόκκινο. Ένα κόκκινο ατίθασο, άναρχο, που συχνά πυκνά βυθίζεται να αναπαυτεί μέσα σε σταξιές από γαλάζιο. Με κόκκινο και γαλάζιο λοιπόν ντύνω τον ποιητικό μου λόγο, αν και πολλοί με αποκαλούν ποιήτρια του γκρίζου…
Σε μια εποχή, που στην παγκόσμια κοινωνικο-οικονομική σκηνή, κυριαρχούν οι αποχρώσεις του γκρι και καθημερινά, λόγω της παγκόσμιας κρίσης (προσφυγική, οικονομική κτλ) θα περίμενε κανείς να αναδύονται νέα μοναδικά ταλέντα, όπως συνέβαινε σε κάθε ταραγμένη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας. Αντίθετα όμως, παρ’ όλη την πληθώρα των εκδόσεων, σπάνια βλέπουμε «λόγο» που να αγγίζει το βάθος της ατομικής αλλά και της συλλογικής συνείδησης. Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό;
Σήμερα σπανίζει ο επί της ουσίας λόγος, γιατί εξέλιπαν αξίες και οράματα πρωθύστερων εποχών. Στην γενικότερη απαξίωση, οι βαθύτερες ανάγκες του ανθρώπου θάφτηκαν κάτω απ’ τον ωχαδερφισμό, και από μια καταστροφική απάθεια και ακινησία. Κοιτάς γύρω σου και θαρρείς πως καθρεφτίζεσαι σε γυάλινα μάτια, σε πλαστικές μορφές, σε σκέψεις που φωσφορίζουν ‘’νέον’’. Πώς να τραφεί ο λόγος, λοιπόν; Πώς να μεστώσει και να θρέψει συνειδήσεις, «καμμένος» είναι κι αυτός. Ένας λόγος από νάιλον.
Επιδιώκεις να γεννά, η πλοκή των στίχων σου, ένα ευρύτερο διδακτικό νόημα; Υποστηρίζεις το δόγμα «η τέχνη για την τέχνη» ή πιστεύεις ότι στο τέλος η τέχνη πρέπει να έχει ως σκοπό την υπηρεσία του ανθρώπου;
Ποτέ δεν επιδιώκω να αποτυπώσω κάτι συγκεκριμένο στα ποιήματα μου. Είπα και πριν πως η έμπνευση έρχεται με τη μορφή διαφορετικών εικόνων κάθε φορά. Εικόνων όχι απαραίτητα βιωματικών, μα τόσο έντονων που νιώθω πως τις ζω κι εγώ. Η τέχνη για μένα έχει αξία απ’ τη στιγμή που αγγίζει κάποια χορδή του ανθρώπου, κάποια ανάγκη του, κάποιο φυλακισμένο του συναίσθημα. Για μένα η τέχνη οφείλει να καλύψει τα ανθρώπινα ελλείμματα, πάντα υπηρέτης, ποτέ κυρίαρχος.
Υπάρχει κάποιο ποιητικό ρεύμα ή κάποιος μεγάλος ποιητής που επηρέασε την ανάπτυξη της γραφής σου;
Τις πρώτες μου απαντήσεις στις αναζητήσεις των εφηβικών χρόνων τις πήρα μέσα απ’ τους στίχους του Λειβαδίτη. Μεγαλώνοντας, ο Ρίτσος σημάδεψε με τη γραφή του τη σκέψη μου. Πολλοί ακόμη με γοήτευσαν και πιθανόν με επηρέασαν, όπως ο Εγγονόπουλος, τον οποίο και θαυμάζω απεριόριστα. Πολλές και διαφορετικές γραφές, απ’ τις οποίες προσπαθούσα να πάρω ό,τι περισσότερο μπορούσα, μα πάντα κατέληγα στις επιταγές της δικής μου σκέψης.
O Ρίτσος στη Σονάτα του Σεληνόφωτος, έλεγε «καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, μονάχος στη δόξα και στο θάνατο». Ο έρωτας, η δόξα (στον πόλεμο κάθε είδους) και ο θάνατος είναι τρεις δυνάμεις που κυριαρχούν παγκόσμια σε ό,τι ονομάζουμε ποίηση. Ο δρόμος του ποιητή, τελικά, είναι ένας μοναχικός δρόμος;
Δεν θα μπορούσε μια βουερή και πολύφωτη λεωφόρος να αποτελεί κατοικία του ποιητή. Παραθέτω εδώ ένα ποίημα μου για τον ποιητή εν είδει απάντησης.
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ
Είχε στα μάτια αγκυλωμένη μια ακίδα θλίψης.
Το πρόσωπο μ’ ένα αδιόρατο χαμόγελο, αχτίδιζε έναστρες νυχτερινές μυσταγωγίες.
Στα χείλη σέρνονταν λέξεις ανείπωτες, ανάμεσα από υπολείμματα χρόνιων κραυγών.
Τα χέρια πάλλευκα, έστεκαν παράμερα τρομαγμένα.
Φοβούνταν τη σκούρα επέλαση της σκέψης.
. ~ * ~ .
Ποιητή τον φώναξε κάποιος κι εκείνος τράπηκε σε φυγή.
«Μια Θάλασσα Λόγια Ανείπωτα», τα οποία όμως ειπώθηκαν μέσα από την ομώνυμη ποιητική σου συλλογή, η οποία κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Άλλωστε». Τι είναι αυτό που έδωσε το όνομα στον τίτλο της συλλογής, τι να περιμένει ο εραστής της ποίησης να βρει μέσα στο πρώτο σου εκδοθέν βιβλίο;
Τεκμηριώνεται εδώ η κυριαρχία του γαλάζιου στη γραφή μου. ΜΙΑ ΘΑΛΑΣΣΑ ΛΟΓΙΑ ΑΝΕΙΠΩΤΑ λοιπόν, είναι τα λόγια που ξεχύθηκαν στη σκέψη, που κατέκλυσαν το νου κάποιες αφέγγαρες νύχτες. Εκεί τα βρήκα, εκεί τα περισυνέλεξα με αγάπη και τα έβαλα στο χαρτί να στεγνώσουν. Η φωνή τους, οικεία θα έλεγα, κραυγή γνώριμη σε όλους μας, θα μεταφέρει στον αναγνώστη ήχους από στιγμές αγάπης, πάθους, χωρισμού, απόγνωσης, πότε ψιθυριστά, πότε άηχα, μα πάντα σε κρεσέντο ψυχής. Σαν ένα μαχαίρι δίκοπο θα χαράξει τον αναγνώστη, άλλοτε με την ένταση της προσδοκίας, άλλοτε με την αχνάδα του ονείρου και κάποιες φορές με την ξυραφιά συνωστισμένων θέλω.
Έχεις όρια στον ποιητικό σου λόγο; Κάποια στεγανά που ποτέ δεν θα παραβίαζες; Ή πιστεύεις αυτό που λένε ότι «η ποίηση σπάει όρια και γκρεμίζει στεγανά».
Δεν θα έθετα όρια στην ποίηση, απ’ τη στιγμή που δεν υπάρχουν όρια στη σκέψη.
Ευχαριστώ και πάλι για το χρόνο που διέθεσες για εμένα και τους αναγνώστες του mystery.gr.
Ευχαριστώ κι εγώ θερμά για τον χώρο που μου δώσατε να εκφραστώ. Χαρά και τιμή μου.
