Απόσπασμα από συνέντευξη του κου Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, Ομότιμου Καθηγητή Γενετικής και Γενετικής Ανθρώπου Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στη Βένη Παπαδημητρίου
Η μελέτη αρχαίου DNA πρόκειται να αναζωογονήσει την αρχαιολογία με τρόπο που λίγοι από εμάς θα μπορούσαν να μαντέψουν ακόμα και πριν από δέκα χρόνια. Αυτή την περίοδο στη διεθνή βιβλιογραφία γίνονται πολλές συζητήσεις σχετικά με τις πληροφορίες που μπορούν να αντληθούν από τη μελέτη αρχαϊκού γενετικού υλικού, δηλ., του DNA που απομονώνεται από λείψανα.
Οι συγκεκριμένες DNA αναλύσεις, την τελευταία δεκαετία, έχουν αναπτυχθεί σε καταπληκτικό βαθμό και έχουν δώσει απαντήσεις σε μέχρι τώρα άλυτα ερωτήματα.
«Αξίζει να υπενθυμιστούν δύο παραδείγματα: α) Οστά που βρέθηκαν σε ανασκαφή στην Αγγλία διαπιστώθηκε ότι ανήκαν στον βασιλιά Ριχάρδο, και β) Μετά την αποκρυπτογράφηση της γενετικής σύστασης μουμιών της Αιγύπτου διαπιστώθηκε ποιες μούμιες ήταν οι γονείς του Τουταγχαμών», αναφέρει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης.
Αλλά, ας έλθουμε στη χώρα μας.
Ερώτηση: Τι σημαίνει “ανάπλαση του προσώπου της Αυγής” που βρέθηκε στο Σπήλαιο της Θεόπετρας;
«Το σπήλαιο της Θεόπετρας βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τα Μετέωρα και είναι μοναδικό αρχαιολογικό/προϊστορικό μνημείο. Ανάμεσα στα πολλαπλά εντυπωσιακά ευρήματα που βρέθηκαν στο σπήλαιο, είναι και ένας γυναικείος σκελετός της Μεσολιθικής εποχής (8.000 π.Χ.). Σύμφωνα με τη Νίνα Κυπαρίσση-Αποστολίκα, διευθύντρια των ανασκαφών του Σπηλαίου, η γυναίκα ήταν 18-25 ετών. Λόγω της άριστης κατάστασης του ευρήματος, ολοκληρώθηκε η ανάπλαση του προσώπου της Αυγής (όνομα που αποδίδει την Αυγή του σημερινού πολιτισμού), από τον έμπειρο καθηγητή του τμήματος Οδοντιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μ. Παπαγρηγοράκη. Αξίζουν τα θερμά μου συγχαρητήρια στους επιστήμονες που συμμετέχουν σε αυτό το πρωτοποριακό έργο» τονίζει ο Καθηγητής και προσθέτει:
«Παρόλα αυτά, από δημοσίευμα της ερευνητικής ομάδας προκύπτει ότι –παρόλο που γίνεται μελέτη DNA για να προσδιοριστεί η συγγένεια μεταξύ σκελετών ενταφιασμένων στο σπήλαιο της Θεόπετρας– για την ανάπλαση του προσώπου της Αυγής μάλλον ακολουθήθηκε η πρωτοποριακή τεχνική του «Manchester», η οποία βασίζεται στα ανατομικά σκελετικά στοιχεία του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος του ευρήματος. Από την εντυπωσιακή πρόοδο της ιατροδικαστικής γενετικής προκύπτει ότι πλέον μπορεί να προβλεφτούν τα πραγματικά ορατά βιολογικά/φαινοτυπικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου (χρώμα προσώπου, μαλλιών, ματιών, σχήμα μαλλιών, κ.λπ.)».
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι πρόσφατα παρουσιάστηκε στο Αγγλικό Channel 4 απεικόνιση του προσώπου του Ανθρώπου του Τσένταρ, η οποία έγινε από επιστήμονες στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου που χρησιμοποίησαν πρωτοποριακές γενετικές αναλύσεις του DNA.
Με απλά λόγια, οι επιστήμονες μπορούν πλέον να ανασυνθέσουν το μακρινό παρελθόν της ανθρωπότητας ή να αναπλάσουν το πρόσωπο αρχαίων ατόμων από την ανάλυση του DNA. Εδώ αξίζει να ειπωθεί ότι πριν οκτώ χρόνια είχε αναλυθεί το αρχαίο DNA μόνο ενός ατόμου, ενώ σήμερα ήδη έχουν αναλυθεί περισσότερα από 1.300 αρχαϊκά δείγματα.
Ερώτηση: Για ποιο λόγο γίνεται η έρευνα αυτή;
«Μετά την ανάλυση του γενετικού υλικού χιλιάδων αρχαίων σκελετών, αλλά ακόμη και από ιζήματα σπηλαίων, ο κλάδος της αρχαιογενετικής μπορεί να δώσει απαντήσεις σε τρέχοντα ερωτήματα, αλλά και νέα. Για παράδειγμα, μπορεί να γίνει:
α) Ανασύνθεση της γενετικής καταγωγής και συγγένειας του νεκρού. Με απλά λόγια να προσδιοριστεί αν η Αυγή γεννήθηκε στην Ευρώπη ή στην Ασία και σε ποια γεωγραφική περιοχή κάθε ηπείρου.
β) Συγκρίνοντας το γενετικό υλικό της Αυγής με υπάρχουσες γενετικές τράπεζες από σύγχρονους Έλληνες, ίσως μπορεί να ταυτοποιηθούν άτομα που είναι απόγονοι της νεκρής.
γ) Να διαπιστωθεί ποια ήταν τα πραγματικά φαινοτυπικά χαρακτηριστικά των ατόμων που ζούσαν στον ελλαδικό χώρο πριν από 10.000 χρόνια, π.χ. η Αυγή ήταν λευκή, μελαμψή ή μαύρη.
δ) Να ιχνηλατηθεί η κατάσταση της υγείας της Αυγής εν ζωή, καθώς και τυχόν λοιμογόνες μολύνσεις ή γενετικές παθήσεις» σημειώνει ο κ. Τριανταφυλλίδης, προσθέτοντας:
«Τέλος, τα επιστημονικά στοιχεία που θα συλλέξουν οι γενετιστές, αλλά και άλλοι επιστήμονες περιττεύει να αναφερθεί ότι θα πρέπει ερμηνευτούν σε συνεργασία με αρχαιολόγους/ιστορικούς σε συνδυασμό με αρχαιολογικά, ιστορικά και άλλα στοιχεία».
Η γενετική και ιατρική επιστήμη ερευνούν πλέον με νέα δεδομένα στο οπλοστάσιό τους, εμπλουτίζοντας την ανθρώπινη γνώση με ιστορικά στοιχεία και δεδομένα που ίσως ξαναγράψουν την ιστορία της ανθρωπότητας. Ή ακόμα και το μέλλον της!
