Της Βένης Παπαδημητρίου ~
Το διαδίκτυο προσφέρει πρόσβαση στη γνώση, δίνει τη δυνατότητα στην έκφραση του ατόμου, γνωριμίες, «αναγνώριση» από τους άλλους, αλλά κρύβει παγίδες που μπορούν να στιγματίσουν – ανεπανόρθωτα!
Μία απ αυτές, τις επικίνδυνες παγίδες, είναι η δημοσιοποίηση των προσωπικών στοιχείων για τεστ πατρότητας. Πολλοί υπόσχονται πολλά, και η επικινδυνότητα έγκειται στο ότι μπορούν να οδηγήσουν το άτομο σε λάθος «διαδρομή», στο στιγματισμό, καθώς πρόκειται για δοκιμές και μόνον!
Ανατρέχοντας στο διαδίκτυο εύκολα θα διαπιστώσει κανείς ότι υπάρχουν περισσότερες από 40 εταιρείες που στην ιστοσελίδα τους διαφημίζουν πως με μια απλή εξέταση DNA από σάλιο μπορείτε:
– Nα αποκαλύψτε την εθνική σας καταγωγή και να βρείτε νέους συγγενείς.
– Να αποκαλύψετε τη μοναδική σας γενετική κληρονομιά.
– Να εντοπίσετε την εθνική και τη γεωγραφική καταγωγή σας, την καταγωγή των προγόνων σας, αλλά και το πότε και ποια διαδρομή ακολούθησαν οι πρόγονοί σας κατά την έξοδό τους από την Αφρική πριν από 100.000 χρόνια.
Όλα αυτά απλώς συγκρίνοντας τη γενετική σας σύσταση με τη βάση δεδομένων που διαθέτει η συγκεκριμένη εταιρεία από σύγχρονους πληθυσμούς που ζουν σε διάφορες περιοχές της Γης.
«Οι διάφορες εταιρείες αναλύουν μόνο το πατρικά κληρονομούμενο DNA, ή μόνο το μητρικά κληρονομούμενο DNA ή το γενετικό υλικό που κληρονομούμε και από τους δύο γονείς μας, ή προβαίνουν και στις τρεις αναλύσεις. Ανάλογο είναι το κόστος των αναλύσεων», αναφέρει ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής του Α.Π.Θ. κ. Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, αναλύοντας το θέμα και κυρίως, την «ηθική» διάστασή του.
«Πρόκειται για τομέα που βρίσκεται σε οικονομική ανάπτυξη, μια και μέχρι τις αρχές του 2016 είχαν πωληθεί περισσότερα από τρία εκατομμύρια τεστ.
Κάτι που δεν γίνεται κατανοητό από τους πελάτες αυτών των εταιρειών είναι πως πρόκειται για δοκιμές. Όπως αναφέρεται σε πρόσφατο άρθρο, τον Ιούνιο του 2017 στο περιοδικό που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Γενετιστών (Paternity testing under the cloak of recreational genetics, European Journal of Human Genetics, τόμος 25, σελ. 768-77), οι δοκιμές αυτές εμπίπτουν στο πεδίο της αποκαλούμενης “ψυχαγωγικής γενετικής”!», επισημαίνει ο κ. Τριανταφυλλίδης.
Πέρα από αυτό, ελάχιστα είναι γνωστά για τον κοινωνικό, ηθικό, νομικό, κ.λπ. αντίκτυπο της χρήσης των συμπερασμάτων αυτών των υπηρεσιών, μιας και υπάρχει απευθείας σύνδεση εταιρείας-πελάτη, χωρίς τη συμμετοχή κάποιου ειδικού.
Η συμμετοχή ανηλίκων δεν εξετάζεται από τις παραπάνω εταιρείες!
Η ερευνητική ομάδα (Paternity testing under the cloak of recreational genetics) εξέτασε την πολιτική απορρήτου και τους όρους παροχής υπηρεσιών από 43 εταιρείες γενετικής γενεαλογίας, για να αξιολογήσει αν ανήλικοι είναι σε θέση να συμμετάσχουν στα τεστ γενεαλογίας, κι επίσης εάν και με ποιο τρόπο οι επιχειρήσεις λογοδοτούν ηθικά για τη χρήση των συμπερασμάτων τους σε τεστ πατρότητας χωρίς την άδεια της μητέρας.
Τα αποτελέσματά της εργασίας έδειξαν ότι η πλειοψηφία των εταιρειών γενεαλογίας δεν εξετάζει αν ανήλικοι είναι σε θέση να συμμετάσχουν στα τεστ. Επιπλέον, στην πλειοψηφία των όρων παροχής υπηρεσιών, δεν αναφέρεται η ευαισθησία των ανηλίκων και των μελών της οικογένειας στη λήψη απροσδόκητων πληροφοριών, ιδίως σε σχέση με μη πατρότητά τους.
Η σκοπιμότητα της χρήσης των υπηρεσιών από τον πατέρα
«Ως εκ τούτου, η Ψυχαγωγική Γενετική μπορεί να επιτρέψει σε κάποιον πατέρα να χρησιμοποιήσει σκόπιμα αυτές τις υπηρεσίες για να ελέγξει την πατρότητα των παιδιών χωρίς να αποκαλυφθούν οι προθέσεις του στη μητέρα ή σε οποιοδήποτε τρίτο μέλος της οικογένειας» αναφέρει ο κ. Τριανταφυλίδης, προσθέτοντας πως αρκετές χώρες, όπως η Ελλάδα, η Ελβετία και η Αγγλία, νομοθέτησαν ώστε: προκειμένου να γίνει τεστ πατρότητας πρέπει να υπάρχει γραπτή συγκατάθεση και της μητέρας.
Μεγάλο το ενδιαφέρον, τεράστιες οι ανησυχίες
Στην εργασία τονίζεται επίσης: «Παρόλο που οι γενετικές δοκιμασίες γενεαλογίας ταξινομούνται στην «ψυχαγωγική γενετική», το αυξανόμενο δημόσιο ενδιαφέρον για τις δοκιμές από τις εταιρείες άμεσης πρόσβασης από του πελάτες, συνοδεύεται από αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τις κοινωνικές, ηθικές και επιστημονικές συνέπειες που συνδέονται με τον έλεγχο των προγόνων.»
Λάθη, στην έρευνα και άδικος στιγματισμός, εφιστούν την προσοχή!
«Η γενετική έρευνα σε αυτό το πεδίο αφορά ζητήματα της ιδιωτικής ζωής, της συγκατάθεσης για πιθανή χρήση των δεδομένων του DNA από τρίτους για βιοϊατρική και κλινική έρευνα. Οι πελάτες ξεχνούν, ή μάλλον δεν γνωρίζουν, ότι συμμετέχουν σε πρόγραμμα “ψυχαγωγικής γενετικής”. Ενδέχεται η ιχνηλάτηση των προγόνων να μη δίνει ξεκάθαρη σχέση μεταξύ του DNA του ατόμου και της φυλετικής ή εθνικής του καταγωγής με αποτέλεσμα τον άδικο στιγματισμό τους» καταλήγει ο κ. Τριανταφυλλίδης.
